Hieronder geven wij enkele algemene adviezen over wat te doen in het geval u wordt aangemerkt als verdachte van een strafbaar feit.

Belangrijkste om te weten is dat u in alle gevallen recht hebt om vóór een verhoor een advocaat te raadplegen en dat u ook in alle gevallen recht hebt op bijstand door een advocaat tijdens het verhoor. Vaak zijn hier voor de rechtzoekende (de verdachte) geen kosten aan verbonden. Wij nodigen u uit om vrijblijvend bij ons te informeren naar de eventuele kosten in uw situatie.

Verder is belangrijk dat u niet rustig achterover leunt als u denkt of weet dat de politie onderzoek naar u doet. Ook dan is het verstandig om contact te zoeken met een advocaat, gespecialiseerd in strafzaken. Hij of zij kan advies op maat geven. Als u zich tijdig meldt bij een advocaat, dan is het geregeld mogelijk om de schade in meer of mindere mate beperkt te houden. Voorbeelden hiervan zijn het voorkomen van een aanhouding of het kunnen vergaren van ontlastend bewijsmateriaal.

Niet in de laatste plaats geldt dat ook als u weet dat u onschuldig bent, deskundige bijstand van belang is. We zien namelijk meer dan eens dat de politie gewoonweg nalaat om onderzoek te doen naar ontlastende scenario’s. Bovendien (raar maar wel waar) gebruiken politie, OM en rechters niet zelden ontkennende verklaringen als bewijsmiddel tegen verdachten.

Algemene adviezen

1. Als u wordt verdacht van een strafbaar feit of als u denkt dat u daarvan wordt verdacht: neem direct, in elk geval vóór uw eerste verhoor contact op met uw advocaat. En weet wie uw advocaat is: is hij/zij wel gespecialiseerd in strafzaken? U kunt dit zelf controleren via www.nvsa.nl of www.nvjsa.nl.
2. Doe op alle vragen (ook de ogenschijnlijk onbeduidende vragen!) een beroep op uw zwijgrecht tot u uw advocaat hebt gesproken.
3. Geef de politie nergens toestemming voor. Toestemming betekent niets anders dan dat u afstand doet van bepaalde rechten. Als u geen toestemming geeft, moet de politie terugvallen op wettelijke bevoegdheden. Geregeld heeft de politie echter geen bevoegdheid.
4. Als u gevraagd wordt mee te werken aan onderzoeken (zoals spiegelconfrontaties, afnemen van dna-celmateriaal): raadpleeg eerst uw advocaat.
5. Volg nooit al dan niet goed bedoelde adviezen van de politie op: de politie is niet de beste vriend van een verdachte.

Voor de geïnteresseerde lezer geven wij hieronder nog wat meer informatie over de gang van zaken tijdens een aanhouding en een politieverhoor met daarbij de nodige algemene tips.

Verdenking

Als de politie u verdenkt van betrokkenheid bij een strafbaar feit, zal men u willen verhoren. Er kunnen dan verschillende situaties aan de orde zijn:

• de politie kan u aanhouden op heterdaad;
• de politie kan u aanhouden buiten heterdaad, zonder kennisgeving vooraf;
• de politie kan u uitnodigen om op het bureau te komen (en u eventueel op het bureau aanhouden).

Van welke situatie ook sprake is, u hebt altijd het recht om voorafgaande aan het eerste verhoor een advocaat te spreken. Dit wordt wel het consultatierecht genoemd.

Uitnodiging om op het politiebureau te komen

Als u een brief van de politie krijgt waarin u gevraagd wordt om op het bureau te verschijnen, kunt u het beste contact opnemen met een advocaat, nog beter met een in strafrecht gespecialiseerde advocaat en liefst met één van ons. We zijn weliswaar drukbezet, maar we zijn ook bij spoedeisende zaken altijd flexibel. Onder omstandigheden kan een eerste gesprek gratis zijn, u kunt vrijblijvend contact met ons opnemen om te informeren of u bij ons in aanmerking komt voor een gratis gesprek.

Aanhouding

Als u bent aangehouden, dan heeft de politie het recht u gedurende een periode van (meestal) negen uren op het politiebureau vast te houden. Ophouden voor onderzoek heet dat in vaktaal. Houdt u er rekening mee dat de uren tussen 0:00 uur en 9:00 uur niet meetellen en dat de negen uren ingaan nadat u (vlak na uw aanhouding) bent voorgeleid aan een zogeheten Hulpofficier van Justitie. De Hulpofficier zal u normaal gesproken iets vertellen over de procedure op het politiebureau en zal u ook inlichten over het recht om een advocaat te spreken.

Met name bij aanhoudingen in de tijd tussen 20.00 uur ’s avonds en 7.00u ’s ochtends zal de politie kunnen zeggen dat de advocaat alleen overdag bereikbaar is voor overleg. Uw voorkeursadvocaat mag u echter altijd bellen. Maak daar gebruik van! Als de politie dit niet toestaat, zeg dan dat u wilt dat de politie vastlegt dat u uw advocaat niet hebt mogen bellen. Wij maken nogal eens mee dat de politie tegen een verdachte zegt dat het willen spreken van een advocaat vertraging tot gevolg heeft: met name verdachten die ’s avonds worden aangehouden krijgen geregeld te horen van de politie dat ze de nacht moeten doorbrengen in de cel als ze voor het eerste verhoor een advocaat willen spreken. Wat ons betreft, is dat onzin: onze werktijd houdt zeker in spoedkwesties echt niet op om 20.00 uur, telefonisch zijn we voor spoedgevallen via onze 06-nummers ook na 20.00 uur bereikbaar.

De politie is overigens verplicht zo duidelijk mogelijk te zeggen waarvan u wordt verdacht. U hoeft daar niet naar te raden. Doe dat dan ook niet, laat u niet uit de tent lokken.

Verhoor

De politie wil u uiteraard verhoren. Men zal doorgaans beginnen met vragen te stellen waarvan het ogenschijnlijk weinig kwaad kan om die te beantwoorden. Denk aan vragen over uw persoonlijke omstandigheden (werk, uitkering, hobby’s, thuissituatie). Wees echter, ook als u voor u zelf weet dat u onschuldig bent, ook op schijnbaar risicoloze vragen voorzichtig met het afleggen van een verklaring: de vragen passen in veel gevallen in een verhoorstrategie.

Wij maken geregeld mee dat de politie tegen verdachten zegt dat het afleggen van een verklaring in het belang van de verdachte is. Of dat je prima kunt verklaren als je niets te verbergen hebt. In veel gevallen is dit echter helemaal niet waar en juridisch onjuist. Het beste is om met volharding te zwijgen tot u een strafadvocaat gesproken hebt. De meeste strafadvocaten zullen u voorhouden dat er dan drie mogelijkheden zijn:

• bekennen,
• ontkennen,
• zwijgen.

Natuurlijk zit er ook nog wel wat ruimte tussen bekennen en ontkennen (van niet alles vertellen tot op onderdelen liegen). Het is niet de taak van een advocaat om een verklaring voor u te verzinnen. Wel kan een strafadvocaat advies uitbrengen wat in uw geval de beste optie is en waar de kansen en/of de risico’s zitten. Overigens is het daarbij zeker niet zo simpel dat in alle gevallen ontkennen of zwijgen de beste optie is: strafrecht is een vak, een goed advies is maatwerk. Bij twijfel is het advies doorgaans om te zwijgen: het enkele gegeven dat u geen verklaring wil afleggen, kan doorgaans niet bijdragen aan het bewijs.

In de praktijk zien we nog wel eens cliënten verklaringen afleggen ‘om maar sneller in vrijheid te worden gesteld’ of ‘om maar van de druk van de verhoren af te zijn’. In veel gevallen is het afleggen van een verklaring echter helemaal geen reden om in vrijheid te worden gesteld, terwijl tegenover het korte belang van een snelle invrijheidstelling ook nog een lange termijnbelang bestaat: het afleggen van een verklaring kan in een later stadium van de procedure leiden tot een al dan niet langdurige gevangenisstraf en tot financiële consequenties. Denk in dit verband ook aan de Verklaring Omtrent het Gedrag (de ‘verklaring van goed gedrag’).

Lieg niet! In veel gevallen is liegen erg onverstandig. Zo kan een leugen zelden geloofwaardig worden gemaakt (de verklaring van een verdachte wordt meestal pas geloofwaardig gevonden als deze bevestiging vindt in andere bronnen). Bovendien is het zo dat als de politie aan de hand van andere bewijsmiddelen kan onderbouwen dat u liegt, uw verklaring als kennelijk leugenachtig kan worden aangemerkt. Kennelijk leugenachtige verklaringen kunnen als bewijsmiddel worden gebruikt tégen u.

De politie heeft er belang bij dat u een bekennende verklaring aflegt: de zaak is makkelijker rond te breien en dus heeft politie er minder werk aan. Als de politie veel inspanningen doet (lange verhoren, veel vragen, meerdere verhoren) om van u een verklaring te krijgen, is dat vaak een teken aan de wand: het bewijs is kennelijk nog niet (helemaal) rond.

Let erop dat de politie probeert u een (bekennende) verklaring te laten afleggen. De politie is erin getraind om verdachten aan het praten te krijgen. De ervaring leert dat zonder verhoortraining/verhooradvies nagenoeg iedereen (dus waarschijnlijk ook u!) uiteindelijk verklaart. Advies is wederom: neem vóórdat u verklaart, contact op met uw advocaat. Let wel: een (bekennende) verklaring kunt u naderhand niet zomaar intrekken! Reden temeer om voorzichtig te zijn met het afleggen van een verklaring.

Ten slotte: vraag een afschrift van uw verklaring. Hoewel de politie dit in de praktijk vaak niet wil geven, mag een afschrift u niet worden onthouden! Daarna kunt u uw verklaring met uw advocaat doornemen.

Rechtsbijstand tijdens verhoor

Per 1 maart 2016 geldt dat verdachten het recht hebben om zich tijdens verhoren te laten bijstaan door een advocaat. Wij hebben de afgelopen jaren (toen verhoorbijstand nog een gunst en geen recht was) al veel ervaring opgedaan met het verlenen van verhoorbijstand. De praktijk laat zien dat de aanwezigheid van een advocaat bijna altijd meerwaarde heeft. Ten eerste is de advocaat dan in de buurt en is advies dus bij de hand. Daarnaast geldt dat de advocaat invloed kan uitoefenen op het verloop van het verhoor (niet zelden oefent de politie nogal wat druk uit of stelt men juridisch onjuiste vragen), terwijl de advocaat ook een bijdrage kan leveren om uw verklaring correct en volledig op papier te laten zetten. Essentiële zaken voor de verdediging mogen in die verklaring immers niet ontbreken, rechercheurs zijn hier nu eenmaal minder scherp op. En niet in de laatste plaats: als een advocaat bij het verhoor zit, dan zit hij/zij ook bovenop het onderzoek. Als gevolg daarvan kan de advocaat sneller handelen, denk hierbij aan een verzoek om invrijheidstelling of aan een verzoek om kennisneming van stukken. In veel gevallen hebt u namelijk recht op kennisneming van stukken. En van de zo verkregen informatie kunt u profiteren in uw verhoor en/of in uw verdediging.

Kortom, in de regel is het meer dan lonend om de advocaat het verhoor te laten bijwonen. Laat u informeren door de advocaat over de mogelijkheden en het nut dan wel de noodzaak hiervan.

Inverzekeringstelling

Als de politie niet binnen negen uren klaar is met het onderzoek, kunt u doorgaans in verzekering worden gesteld. Dat is een bevel van de (Hulp)officier van justitie waarmee u gedurende een periode van drie dagen op het politiebureau vastgehouden kan worden. Als u in verzekering wordt gesteld en u nog niet eerder hebt gesproken met een advocaat, dan wordt er standaard een melding gedaan aan de dienstdoende piketadvocaat. Die komt u dan bezoeken. U mag echter ook een voorkeursadvocaat opgeven. Ons advies is: geef een advocaat werkzaam bij Vlug Huisman Maarsingh Strafpleiters op als voorkeursadvocaat. Wij brengen u in deze gevallen geen kosten in rekening.

Hoewel de media gevangenissen en politiecellen nogal eens omschrijven als ‘hotels’, is de werkelijkheid een andere. De cel waarin u verblijft, beslaat circa 3 bij 2 meter, dikwijls is het in de cel vies en koud, hebt u geen afleiding (zoals boeken, tijdschriften of een tv) tot uw beschikking, is het lawaaiig en is er geen of bijna geen daglicht. Ook hebt u geen benul van tijd: uw horloge wordt altijd ingenomen. Als u niet in verhoor bent, zit u in zo’n celletje en bent u dagenlang aangewezen op uzelf. Met andere woorden: niet een moment waarop de meeste mensen vol zelfvertrouwen en zelfverzekerd de druk van een verhoorsituatie weerstaan. Het afleggen van een verklaring die echt in het eigen belang is, is daardoor extra moeilijk. Een strafadvocaat kan u in zulke gevallen bij de les houden: als het u teveel wordt, is het aan te raden om via de Arrestantenwacht van de politie telefonisch contact op te nemen met uw advocaat.

Tot besluit

Het lijkt alsof we preken voor eigen parochie. Ten dele is dat natuurlijk ook zo. Maar preken voor eigen parochie is niet ons vak. Wij komen uitsluitend op voor uw belang. We zien in de praktijk veel strafzaken waarvan wij denken dat er voor de verdachten een beter resultaat in had gezeten, als men voorafgaand aan het eerste verhoor advies had ingewonnen bij een strafrechtadvocaat. Bij betere resultaten is te denken aan het verschil tussen vrijspraak en veroordeling, maar ook aan kwesties als het voorkomen van een aanhouding, het detentieregime, toepassing van beperkingen (geen contact met de buitenwereld tijdens detentie), de hoogte van de straf, teruggave van in beslag genomen goederen en nog veel meer. Het is ons vak om al die verschillende belangen te overzien en daarover, ook ongevraagd, te adviseren.